मिसळ

     मला वाटतं महाराष्ट्रातली कुठलीही 2 माणसे एकत्र येऊन गप्पा मारायला लागली आणि गाडी खाण्याकडे वळली तर मिसळीचा विषय निघाला नाही असे होणारच नाही. मिसळ हा प्रत्येकाच्या अगदी जिव्हाळ्याचा विषय असतो आणि त्या बाबतीत चर्चेलाही खूप वाव असतो. प्रत्येकाची स्वतःची अशी एक आवडती मिसळ असते. आणि तीच कशी मस्त लागते हे प्रत्येकजण दुसऱ्याला पटवत असतो.

     मिसळीच्या चवी गावानुसार, जागेनुसार, हॉटेलनुसार आणि ती बनवणाऱ्या माणसानुसार, त्याच्या त्यावेळच्या मूडनुसार बदलतात. कधी खूप तिखट जाळ, कधी जरा गोडसर, कधी मध्यम तिखट आणि चवदार अशा कितीतरी चवी. मुळात मिसळ या नावातच आहे त्याप्रमाणे हा पदार्थ म्हणजे अनेक गोष्टींची एकत्रित चव असल्यामुळे ते घटक बदलले की चव बदलते. कुठे मिसळीत पोहे घालतात तर कुठे बटाट्याची भाजी, कुठे भाजक्या पोह्यांचा चिवडा तर कुठे पातळ पोह्यांचा किंवा चुरामुऱ्यांचा, कुठे फरसाण तर कुठे नुसत्याच गाठी आणि पापडी, कुठे रश्शात नुसता कांदा, लसूण तर कुठे मटकी किंवा इतर कडधान्ये अशी असंख्य combinations बघायला आणि खायला मिळतात.

     नुसता विषय जरी काढला तरी आपण आत्तापर्यंत खाल्लेल्या वेगवेगळ्या मिसळी एकदम आठवतात. एखाद्या सुट्टीच्या दिवशी आपण लवकर उठतो आणि मित्रांना गोळा करून मस्त टेकडीवरून किंवा घाटात फिरून येतो. आणि घरी येताना अचानक मिसळीचे हॉटेल दिसते. दिसते म्हणण्यापेक्षा ते तिथे आहे हे नाकाला कळते. आणि मग काय आधीच सपाटून भूक लागलेली असताना पाय सहजच मिसळीच्या दुकानाकडे वळणे अगदी स्वाभाविक असते.

     माझ्याही मिसळी संबंधीच्या खूप आठवणी आहेत. शिक्षणाच्या निमित्ताने मी जेव्हा दिल्लीला होते तेव्हा सुट्टीसाठी पुणे, वाईला आल्यावर काय खायचं याची एक लिस्ट तयार असायची. त्यात मिसळ नेहमी असायचीच. कधी पुण्यातल्या एखाद्या हॉटेलमधली किंवा कधी घरी बनवलेली. वाईला आमच्या ओळखीचे एक जोशी काका आहेत. ते खूप मस्त मिसळ बनवतात आणि ती बनवण्याची त्यांची एक विशिष्ट पद्धत आहे. दर वर्षी दिवाळीत मध्ये जो एक भाकड दिवस येतो त्या दिवशी ते सगळ्यांना मिसळ खायला घरी बोलावतात. दिवाळीसाठी मी आणि दादा घरी गेलो की कधी एकदा त्यांचा फोन येतो म्हणून टुकत बसतो. 

     तर अशी ही आपल्या सगळ्यांचीच आवडती मिसळ. चला तर मग बनवूया.

साहित्य: 3 लोकांसाठी 

रश्शासाठी: 2 वाट्या मोडाची मटकी, पाव वाटी मोडाचे वाटणे, पाव वाटी बारीक चिरलेला tomato,  पाव वाटी बारीक चिरलेला कांदा, अर्धा इंच आलं, 3 पाकळ्या लसूण, अर्धा टी स्पून चिरलेला गुळ, 1 मिरची, पाव टी स्पून कांदा लसूण मसाला, मीठ, धनेपावडर, जिरे पावडर, फोडणीसाठी तेल, मोहोरी, हळद, हिंग, कढीलिंब 

मिसळीसाठी: 1 वाटी बारीक चिरलेला tomato, 1 वाटी बारीक चिरलेला कांदा, 1 उकडलेला बटाटा, 1 वाटी फरसाण, 1 वाटी भाजक्या पोह्यांचा चिवडा किंवा भडंग, बारीक शेव, बारीक चिरलेली कोथिंबीर, लिंबू, आवडत असल्यास दही आणि ब्रेड.

कृती:

• एका पातेल्यात पाणी तापवत ठेवा. 
• एका काढईत तेल गरम करा. त्यात मोहोरी टाका. ती तडतडली की हिंग, हळद, कढीलिंब आणि मिरचीचे तुकडे टाका.
• त्यात आलं, लसूण पेस्ट टाका आणि परतून घ्या. मग कांदा टाकून परता. कांदा थोडा brown झाला की tomato परता.
• त्यात मोडाची मटकी, वाटणे टाकून 5-7 मिनिटे परतत रहा. जरूर असल्यास थोडे तेल घाला. कडधान्ये चांगली परतून घेतल्यामुळे त्याचा  उग्रपणा कमी होतो. नंतर रस्सा पातळ होईल एवढे उकळते पाणी टाका आणि 5 मिनिटे शिजू द्या. (@Rajendra तुझ्या टीप बद्दल thanks.)
• मग त्यात गूळ, धने पावडर, जिरे पावडर, कांदा लसूण मसाला, मीठ टाका आणि परत मंद gas वर 7-10 मिनिटे उकळा.  
• एका बाउल मध्ये फरसाण आणि चिवडा घ्या. त्यावर बारीक चिरलेला कांदा, tomato, उकडलेल्या बटाट्याचे तुकडे (@ Sulabha तुझ्या टीप बद्दल thanks. उकडलेला बटाटा रश्शात टाकला तर तो अधिक चवदार लागतो.), बारीक शेव आणि कोथिंबीर टाका. त्यावर उकळता रस्सा टाका. (रस्सा टाकण्यापूर्वी नीट हलवून घ्या कारण मटकी, वाटाणा रश्शात खाली बसतो.) वरून लिंबू पिळा.
• दह्याबरोबर खा. आवडत असल्यास बरोबर ब्रेड खाऊ शकता.

रश्शाचा वास तर केव्हापासूनच येत असेल ना? आता असा बाउल भरल्यावर अनेक रंगांमुळे तर विशेष छान दिसेल. प्रत्येक घासला वेगवेगळ्या चवी लागत असल्यामुळे जीभ अगदी तृप्त होईल. आता हे अजून वाचत बसू नका. मिसळीचा मस्त आस्वाद घ्या.